Televizyonun Çalışma Prensibi ve İcadı; Sihirli Bir Kutu

Bir zamanlar televizyon yoktu; ne dizi maratonları, ne maç keyfi, ne de çizgi filmler… Şimdi hayatımızın vazgeçilmezi olan bu ekran, bizi eğlendiriyor ve dünyayla bağlarımızı güçlendiriyor. Peki, televizyonun çalışma prensibi ve hayatımıza nasıl girdiğini hiç merak ettiniz mi?

Televizyonun ismi bile etimolojik olarak “uzak” anlamına gelen Yunanca tele ve “görmek” anlamındaki Latince visio kelimelerinin birleşiminden geliyor. Bu güzel isim, ilk kez 1900 Paris Dünya Fuarı’nda Rus bilim insanı Constantin Perskyi tarafından kullanılmış. O dönem “Televista” ve “Telephote” gibi farklı isim önerileri de vardı, ancak televizyon halkın favorisi oldu. Türk Dil Kurumu da boş durmadı tabii, bizim için “Uzgörüş” ismini önerdi. Ama kabul edelim, televizyon kulağa daha havalı geliyor…

Her şey, 1884 yılında Paul Nipkow’un icat ettiği Nipkow diskiyle başladı. Bu basit ama dahiyane cihaz, görüntüleri elektrik sinyallerine dönüştürerek televizyon teknolojisinin ilk tohumlarını attı. Ardından, İskoç mühendis John Logie Baird sahneye çıktı ve 1925 yılında ilk mekanik televizyonu geliştirdi. Ancak o zamanlar, bu cihazların düşük çözünürlük ve sınırlı yayın mesafesi gibi bazı sıkıntıları vardı. Yani, bugünkü televizyonlarla kıyasladığımızda neredeyse hayal edilemeyecek kadar ilkeldiler.

Sonrasında işler değişmeye başladı. Elektronik televizyon teknolojisi geliştirildi ve televizyonun çalışma prensibi tamamen dönüşüm geçirdi. Bilim insanları Vladimir Zworykin ve Philo T. Farnsworth, elektron ışın tüpü (CRT) teknolojisi üzerinde çalışarak bugünkü televizyonların temellerini attılar. Görüntü kalitesi bir anda büyük ölçüde iyileşti ve televizyon, hayatımızın önemli bir parçası olmaya başladı.

Sonrasında işler değişmeye başladı. Elektronik televizyon teknolojisi geliştirildi ve televizyonun çalışma prensibi tamamen dönüşüm geçirdi. Bilim insanları Vladimir Zworykin ve Philo T. Farnsworth, elektron ışın tüpü (CRT) teknolojisi üzerinde çalışarak bugünkü televizyonların atası olan tüplü televizyonların temelini attılar. Görüntü kalitesi bir anda büyük ölçüde iyileşti ve televizyon, hayatımızın önemli bir parçası olmaya başladı.

Gelin şimdi eski tarz televizyonların perde arkasına bir göz atalım. CRT televizyonlar, aslında küçük bir elektron gösterisi yapıyor. Bu süreç nasıl mı işliyor? Şöyle anlatayım:

• Elektron Fırlatma: Elektron tabancası, elektrik enerjisiyle ekrana doğru elektronları fırlatır.
• Manyetik Alanla Yönlendirme: Manyetik bobinler bu elektronları ekranda doğru noktalara yönlendirir.
• Fosforlu Ekran: Elektronlar ekrana çarptığında, fosfor kaplı yüzey ışık yayar ve işte o büyülü görüntü oluşur.
• Hızlı Tarama: Bu işlem saniyede binlerce kez tekrarlanır ve ortaya kesintisiz bir görüntü çıkar.

Fosfor, elektronların çarpmasıyla enerji kazandığında ışık yayabilen özel bir maddedir. Bu özelliği sayesinde televizyonun çalışma prensibi ile ekranlarında görüntülerin oluşmasını sağlar.

Bugün işler çok farklı. LED, OLED, QLED ve hatta MicroLED gibi ekran teknolojileriyle tanıştık. Özellikle OLED ekranlar, elektrikle organik bileşenlerin ışık yayması prensibine dayanıyor ve inanılmaz derecede ince, hafif ve enerji tasarruflu cihazlar sunuyor ama bu başka bir yazımızın konusu

• 1884: Paul Nipkow, Nipkow diskini icat etti ve televizyonun temelini attı.
• 1925: John Logie Baird, ilk mekanik televizyonu geliştirdi ve ilk televizyon yayınını yaptı.
• 1927: Philo T. Farnsworth, tamamen elektronik çalışan ilk televizyonu geliştirdi.
• 1936: BBC, İngiltere’de ilk düzenli televizyon yayınlarına başladı.
• 1939: RCA, New York Dünya Fuarı’nda ticari televizyonları tanıttı.
• 1953: ABD’de renkli televizyon yayıncılığı başladı.
• 1969: Apollo 11’in Ay’a inişi, dünya çapında milyonlarca kişi tarafından canlı olarak izlendi.
• 2007: OLED ekranlı ilk televizyon üretildi.

•   İlk Televizyon Dizisi: 1930 yılında yayınlanan “The Queen’s Messenger”, tarihteki ilk televizyon dizisi olarak kabul edilir. Bu kısa yapım, sadece iki kamerayla çekilmiştir ve General Electric tarafından New York’ta yayınlanmıştır.
•   İlk Televizyonda Yayınlanan Maç: 1936 yılında İngiltere’de, BBC tarafından yayınlanan Arsenal ile Everton futbol maçı, televizyonda yayınlanan ilk spor etkinliğidir.
•   İlk Çizgi Film Yayını: 1940 yılında, “Crusader Rabbit” adlı çizgi film, televizyonlarda yayınlanan ilk animasyon serisi olmuştur.
•   İlk Haber Bülteni: ABD’de NBC, 1940 yılında ilk televizyon haber bültenini yayınladı. Bu kısa haber programı, 15 dakikadan oluşuyordu.
• İlk Televizyon Reklamı: 1941 yılında ABD’de yayınlanan Bulova Saatleri reklamı, tarihteki ilk televizyon reklamı olarak kabul edilir. Bu 20 saniyelik reklam için 9 dolar ödenmiştir.
• İlk Canlı Yayın: 1937 yılında İngiltere’de, Kral VI. George’un taç giyme töreni BBC tarafından canlı olarak yayınlanmıştır.
•   İlk Eurovision Yayını: 1956 yılında İsviçre’nin Lugano kentinden yapılan yayın, Eurovision Şarkı Yarışması’nın televizyonda gösterilen ilk yayını olmuştur.
•   En Uzun Süre Yayınlanan TV Programı: 1947 yılında yayınlanmaya başlayan ABD yapımı Meet the Press, hala devam eden en uzun soluklu televizyon programı unvanına sahiptir.
•   İlk televizyon uzaktan kumandası, 1956 yılında Zenith firması tarafından üretildi ve ismi “Flashmatic” idi. Kumanda, ekranı açmak için bir ışık demeti kullanıyordu.
• Ticari olarak üretilen ilk tüplü elektronik televizyonlar 1934’te Almanya’da Telefunken şirketi tarafından üretildi. Fiyatı 445 dolardı (günümüzde 10 bin dolar)

Akılda kalacak şekilde kısaltırsak televizyonun çalışma prensibi; Fırlatılan elektronlar, manyetik alan ile istenilen yere hedeflenir ve çarptığı ekranda bir parlama yaratmasıdır. Bu işlem çok daha hızlı yapıldığında bu parlayan noktalar birleşerek istenilen görüntüyü oluşturur.

Umarım bizi okurken içtiğiniz gazozunuz hala soğuktur, soğuk demişken buzdolabının çalışma prensibi yazımızı okumuş muydunuz ?