Hamilelik Testinin Çalışma Prensibi ve Tavşanlar

Hamilelik testi, bugün hayatımızı kolaylaştıran yaygın bir araç olsa da, tarihsel gelişimi oldukça zor olmuştur, özellikle tavşanlar için…Gelin, hamilelik testinin çalışma prensibi ile birlikte bu basit ama etkileyici aracın tarihine ve dönüm noktalarına bir göz atalım.

Hamileliğin tespiti insanlık tarihi kadar eski bir merak konusudur. Antik Mısır ve Yunan’da, M.Ö. 1350 yılında bile hamilelik tespiti için tahıl testi uygulanırdı. Kadınların idrarı, buğday ve arpa tohumlarına dökülürdü. Buğday filizlenirse bebek kız, arpa filizlenirse bebek erkek, hiç filizlenme olmazsa kadın hamile değil anlamına gelirdi. Üroskopi denen bu yöntemler içerisinde idrarlı bir bezi yakma, idrarı özel bir camda bekletme gibi bir çok yöntem vardı. İbn-i Sina’da benzer yöntemler kullanırdı.

Düşünsenize kırlarda zıplayan bir tavşansınız ve bir gün bir insanın hamileliğini test etmek için kaçırılıp, iç organlarınız açılıyor…  İnanılmaz olsa da bu doğru çünkü 1900’lere gelindiğinde bilim insanları, hamilelikte vücutta hCG (human chorionic gonadotropin) hormonunun salgılandığını keşfetmiş ve hayvanlı testlere başlamıştı.

1927’de geliştirilen tavşan testinde, kadının idrarı dişi bir tavşana enjekte edilir ve birkaç gün sonra yumurtalıkları incelenirdi. Tavşanın yumurtalıklarında değişiklikler gözlemlenirse, idrar sahibi kadın hamile demekti. Ancak, bu işlemin gerçekleştirilmesi için tavşanın (önceden fare) öldürülmesi hatta iç organlarının açılması gerekiyordu. Bilimsel olarak oldukça etkili olsa da pratik olarak zordu. Çok fazla süre ve tavşan gerekiyordu…Bugs Bunny’in insan nefretini anladığımız saatler…

Yüksek doğruluğuna rağmen tavşanların içini açıp incelemek zahmetli bir işte. Tabii tavşanlar da ölüyordu. İşte bu yüzden 1930 yılında “Frog Testi” geliştirildi ve 30 yıl boyunca kullanıldı. Bu testte kadının idrarı kurbağalara enjekte edilirdi. Kurbağanın yumurtlaması, kadının hamile olduğu anlamına geliyordu. Bu yöntem 12 saatte sonuçlanıyor ve %95 üstü gibi muazzam bir doğruluk sağlıyordu. Üstelik kurbağalar da öldürülmüyordu.

Ev tipi hamilelik testinin tarihi ise 1967 yılında aslında bir grafiker olan Margaret Crane’in geliştirdiği ilk prototiple başlamıştır. Margaret, bir ilaç şirketinde çalışırken, laboratuvar ortamında yapılan testleri basitleştirerek kadınların evde uygulayabileceği bir kit tasarladı. Ancak, bu fikir başlangıçta şirket tarafından reddedildi. Zaten Margaret bir bilim insanı bile değildi ama fikri olan bir mucitti !

1971 yılında, Warner-Chilcott şirketi, evde kullanılabilen ilk hamilelik testini “e.p.t” (Early Pregnancy Test) adıyla piyasaya sürdü. Bu test, bir saatte sonuç veriyordu ve kullanımı bugünkü testlere göre daha karmaşıktı ama yine de kadın sağlığında bir devrim yarattı.

 Bu testler, hCG seviyelerini tespit etmek için gelişmiş kimyasal reaksiyonlardan faydalanıyordu. Ancak, modern anlamda kullanımı kolay ve dakikalar içinde sonuç veren testler 1980’lerin sonunda geliştirildi.

Ev tipi hamilelik testinin çalışma prensibi, idrar veya kandaki hCG hormonunun varlığını algılamaya dayanır. hCG, döllenmeden sonra embriyo tarafından salgılanmaya başlar. Evde kullanılan idrar testlerinde, bu hormonlar test çubuğunda bulunan antikorlar ile birleşip renk değişikliği oluşturur ve sonucu gösterir.

• Tahıl testi: Antik dönemlerde tahıllarla yapılan testler bugün bırakılmış olsa da, bilimsel açıdan etkileyici bir geçmişe sahiptir.
• Kurbağa testi: 20. yüzyılda, özellikle 1930’larda, hamilelik tespitinde kurbağaların kullanılması büyük bir yenilik olarak görülmüştür.
• Tavşan testi: Tavşanlar bir dönemin önemli hamilelik tespit araçlarından biriydi. Ancak bu yöntemde milyonlarca tavşanların öldürülmesi gerektiğinden hem etik hem ekonomik hem de zamansal kaygılar vardı.
• Evde ilk test: 1971 yılında piyasaya çıkan ilk ev tipi hamilelik testi, bir saat sürede sonuç veriyor ve özel hayatın gizliliğini de koruyordu.
• Margaret Crane: Margaret Crane, hamilelik testinin çalışma prensibini değil, ev tipi prototipini geliştiren isimdi. Zaten, Crane’in bir bilimsel geçmişi yoktu. Kendisi bir grafik tasarımcıydı ve bu fikri laboratuvarda yapılan hamilelik testlerinden ilham alarak geliştirdi.
• Margaret Crane: İlk prototipini bir ataş tutucusu, bir test tüpü, bir ayna ve bir damlalığı birleştirerek yaptı. Bu basit ama dahiyane yaklaşımı, kadınların kendi sağlıklarını kontrol edebilmesi için devrim yarattı.
• Margaret; bu icadı için bir dolar bile kazanmadı ve icadın mucidi olarak kabul edilmesi 2012’den sonra oldu. Çünkü tüm şan ve para, haklarını 1 dolara satın aldıktan sonra prototipi hızlıca değiştiren şirketlere gitti. Margaret o bir doları bile alamadı. Zaten amacı da para değil, kadın sağlığı, mahremiyeti ve özgürlüğüydü.
• House, M.D. dizisinin bir bölümünde (5×8). House, “Hamilelik testi sadece beş dakika sürüyor ve artık tavşan öldürmüyoruz” der. Bu, tavşan testine bir göndermedir.
• Hamilelik testinin çalışma prensibi sayesinde, bugün herhangi bir laboratuvar ortamına gerek kalmadan, sadece dakikalar içinde hamilelik tespit edilebiliyor. Hem tarihi hem de bilimsel gelişimleriyle bu testler, insanlık için çok önemli dönüm noktalarından biri olmuştur.