Physical Address
304 North Cardinal St.
Dorchester Center, MA 02124
Güneşin altında eriyen dondurmaların ve bayatlayan yiyeceklerin kabusu olan buzdolabı, hayatımızı kolaylaştıran en önemli icatlardan biri, hatta iddialı bir söylem ile medeni ev konforun temel direği. Ne de olsa çamaşır ve bulaşıkları elde yıkama, yiyecekleri taze tutmaya kıyasla daha yapılabilir işler. Peki, buzdolabının çalışma prensibi ve hikayesi nasıl başladı?
Aslında buzdolabının atası sayılabilecek ilk soğutma yöntemleri, buz ve kar yardımı ile yiyeceklerini serinletmeye çalışmalarıydı, hatta ‘Buz Kralı’ lakaplı Frederic Tudor beyefendileri, gemileri ile getirdiği buzların satışından 1800’lü yıllarda büyük bir servet bile elde etmişti. Ancak modern buzdolabının icadı kaçınılmazdı ve 19. yüzyılda bilimsel gelişmelerle birlikte de hız kazandı
İlk Soğutucu Sistem
Alman mühendis Karl von Linde, 1876’da elektrikle çalışan ilk soğutucu sistemi icat ederek bu alanda büyük bir adım attı. Onun çalışmaları, buzdolabının evlerimize girmesinin yolunu açtı. Tabii ki, bu buzdolapları bugünkü kadar şık ve kullanışlı olmadığı gibi oldukça büyük, gürültülü ve oldukça pahalıydılar. Yani daha evlere girmeye hazır değildiler.
İlk ev tipi buzdolabı
Domelre markası ile 1913 yılında Chicago kentinde üretildi. Bu dönemin buzdolapları, genellikle ahşap bir gövdeye sahiptiler ve soğutma sistemi, dolabın tavanına yerleştirilmiş büyük bir kompresörden oluşuyordu. Oldukça büyük olan bu kompresör, oldukça gürültülü çalışıyordu ve günümüz standartlarına göre yüksek enerji tüketiyordu.
Peki Buzdolabının Çalışma Prensibi ?
Buzdolabı, bir soğutucu akışkan adı verilen özel bir sıvının sürekli bir döngü içinde dolaşmasıyla çalışır. Bu döngü sırasında soğutucu akışkan, sıvı ve gaz halleri arasında geçiş yaparak ısıyı alır ve verir. İşte bu döngünün temel adımları:
- Sıkıştırma: Kompresör adı verilen bir pompa, soğutucu akışkanı sıkıştırarak basıncını ve sıcaklığını yükseltir.
- Yoğuşma: Yüksek basınç ve sıcaklıktaki soğutucu akışkan, buzdolabının arkasındaki veya üstündeki borularda dolaşırken çevreye ısı verir ve sıvı hale döner.
- Genleşme: Sıvı haldeki soğutucu akışkan, bir kılcal borudan geçerek buzdolabının iç kısmına ulaşır. Burada basınç aniden düştüğünden, sıvı buharlaşarak çevreden ısı çeker ve buzdolabının içini soğutur.
- Buharlaşma: Buharlaşan soğutucu akışkan, kompresöre geri döner ve döngü yeniden başlar.
Ortamlarda hava atmak için kısaltırsak; “Soğutucu bir akışkan, boru sistemi ve yaratılan basınç ile hareket eder. Yiyeceklerin bulunduğu kabine geldiğinde gaz haline gelmek için buradaki ısıyı emer. Bu sayede dolabın içindeki ısı, dışarıya çekilerek dolabın içini soğuk ve yiyecekleri taze tutar.
Çalışma Prensibini Şekillendiren Fizik Yasaları, Isı Transferi, Faz Değişimi, Basınç ve Sıcaklık İlişkisi, Termodinamiğin Birinci Yasası
